Geen tekenaar, schilder, beeldhouwer of street artist die niet heeft afgekeken van kunstenaars uit vroeger tijden. Kunst is vaker wel dan niet (ten dele) geïnspireerd op andere kunst, zo kan je wel zeggen. In al haar verscheidenheid is street art niet alleen beïnvloed door tal van andere kunststromingen, maar staat zij bovendien bol van de kunstreferenties. Referenties die in de meeste gevallen niet verborgen zitten in details, maar dusdanig opzichtig zijn dat het hele kunstwerk an sich eigenlijk als kunsthistorische verwijzing functioneert. Soms betreft het een regelrechte kopie (zie in het foto-overzicht Caravaggio, Jan de Baen en Louise Bourgeois), maar meestal gaat het om een toespeling op bijvoorbeeld een beroemde meester met een markante kop (Rembrandt, Van Gogh, Dalí), of een bekend schilderij (De Schreeuw, de Mona Lisa, het Laatste Avondmaal – in alle drie de gevallen natuurlijk al tot in den treure geparodieerd in de popcultuur).
Kunstenaar Reuben Dangoor photoshopt Londense grime MC’s in oude schilderijen met een typische Britse setting. Komische anachronismen die een serieuze kwestie aan de kaak stellen: machtsverhoudingen tussen mensen van verschillende afkomsten en klassen, vroeger én nu. Had de kunstenaar bekendheden zonder huidskleur gebruikt, waren zijn paste ups niet half zo opvallend en doeltreffend geweest. “I just started to combine a few of the stereotypical views of England and old school Britishness, with these guys – I think they’re flying the flag for the U.K. in a way that’s far more relevant”, liet Dangoor weten aan Complex UK.
Verschillende illegale werken van Bonom hebben in Brussel gezorgd voor de nodige controverse. Lang niet iedereen is te spreken over de gruwelijkheid van enkele van de afgebeelde scènes: Abraham die op het punt staat zijn zoon Isaak op te offeren (de engel die hem hiervan weerhoudt zien we op de muur niet terug) en een van de gelynchte gebroeders De Witt, pontificaal aangebracht op de zijkant van een flatgebouw, recht tegenover een druk bereden spoorlijn. In vergelijking zijn de in opdracht en met veel vaardigheid uitgevoerde murals van kunstenaarscollectief De Strakke Hand in Utrecht (eveneens reproducties van 17e eeuwse schilderijen) geenszins omstreden.
Dit foto-essay begint echter met aandacht voor de Corsicaan Julien de Casabianca, initiator van het succesvolle Outings Project. In musea over de hele wereld maakt hij foto’s van schilderijen in hoge resolutie, om die vervolgens op papier af te drukken (dan weer op klein, dan weer op gigantisch formaat) en op willekeurige plaatsen op straat te plakken. Geportretteerden en Bijbelse voorstellingen worden zo ontdaan van hun pompeuze lijsten, uit de beveiligde en beschermende museumzaal gehaald en buiten blootgesteld aan de elementen, uitlaatgassen en sniffende honden. Honderden jaren later terechtkomen langs het spoor, naast een benzinestation, tussen de klikobakken, of in de gevallen hieronder, op een winderig haventerrein in Oostende of een verlaten parkeerplaats in Stavanger – welke vorst, geestelijke of notabele uit de Middeleeuwen had dat kunnen bevroeden? Of het hun goedkeuring had kunnen wegdragen laat zich waarschijnlijk wel raden. En toch, niet desondanks maar juist dankzij de sterk contrasterende en onvertrouwde omgeving is het goed mogelijk dat hun beeltenissen in staat zijn meer nieuwsgierige blikken te trekken dan zij vanaf een museummuur ooit hebben weten te doen.
In veel gevallen is het origineel – of tenminste een werk waar ik gelijkenissen mee zie – ernaast geplaatst. Beweeg de cursor over de afbeeldingen voor aanvullende informatie.
